اگر اهل سفر و گشت‌وگذار باشید حتماً تا به حال در مورد جاهای دیدنی تبریز چیزهایی شنیده‌اید. این شهر پر شده از جاذبه‌های تاریخی که شما را به دوره‌های مختلفی از تاریخ ایران می‌برند. چندین موزه، خانه‌های تاریخی مثل خانه مشروطه تبریز و خانه سلماسی، مساجد تاریخی و چندین پل و قلعه به‌جامانده از دوران قدیم، مراکز خرید مدرن و پارک‌های تفریحی مجهز همگی شما را برای برنامه‌ریزی یک سفر به تبریز مجاب می‌کنند. همه ما وقتی نام یک شهر را می‌شنویم ناخودآگاه چیزی در ذهنمان تداعی می‌شود، مثلا مشهد را همه با حرم هشتمین امام شیعیان می‌شناسند، اصفهان با میدان نقش جهان و زاینده رودش در ذهن‌ها تصویرسازی میشود، اردبیل را با سرعین و آبگرم‌ها به یاد می‌آورند و تبریز؟ تبریز را معمولا با هوای سرد، یرالمایومورتاهای خیابانی( یک غذای خیابانی ساده و معروف تبریزی) باقلوا و کندوانش می‌شناسند اما آیا جاذبه های گردشگری تبریز به کندوان خلاصه می‌شود؟

ما اینجاییم تا در این مقاله از میهمان شو شما را به گشتی در دل خانه های تاریخی تبریز ببریم، به خانه‌ی پروین و شهریار و خانه‌های از این دست که هرکدام داستانی برای روایتگری دارند، با ما همراه باشید.

خانه پروین اعتصامی در تبریز

اولین خانه در لیست خانه های تاریخی تبریز خانه‌ی پروین است! اگر هیچ شناختی از پروین نداشته باشید حتما وصف مناظره های بی بدیلش را شنیده‌اید. پروین اعتصامی شاعر بزرگ زن ایران بیشتر از هرچیز به مناظره‌هایش مشهور است.او در سن جوانی در حالیکه تنها 35 سال سن داشت به دلیل بیماری حصبه درگذشت و حالا دوستدارانش بر سر مزار او در حرم فاطمه معصومه در آرامگاه خانوادگی‌اش دور هم جمع می‌شوند. در حال حاضر روز تولد پروین اعتصامی، ۲۵ اسفندماه به عنوان روز بزرگداشت این بانوی بزرگ در تقویم ثبت شده است.

خانه پدری پروین اعتصامی در تبریز با مساحتی حدود هزار و ۳۰۰ مترمربع یکی از جاهای دیدنی تبریز است که کمتر به آن پرداخته شده است. بخش زیادی از بنای این خانه یعنی حدود 900 متر آن حیاط و باقی اتاق‌های خانه است. معماری خانه به نسبت خانه‌های دوران خود بسیار زیبا و دیدنی است. خانه‌ای دل‌باز، دوطبقه با یک زیرزمین و یک هشتی در بخش ورودی که حسابی در زیبایی خانه تاثیر دارد. در داخل ساختمان دو اتاق و یک سالن با دو ورودی شرقی و غربی وجود دارد که زاویه دید خوبی به حیاط دارد. دو بهارخواب و سه اتاق که یکی از آن‌ها به آب‌انبار قدیمی راه دارد و یک تنور پخت نان که طی مرمت از زیرخاک بیرون آمده است، دیگر اجزای تشکیل‌دهنده ساختمان است. در زیرزمین خانه یک حوض‌خانه با سقف کلیل آذری و پنج اتاق گهواره‌ای وجود دارد.

سعی شده تا چیدمان خانه پروین اعتصامی به همان سبک و سیاق زندگی قدیم حفظ شود تا بازدید کننده احساس نزدیکی بشتری به آن دوران داشته باشد. در حیاط خانه و در ابتدای پله‌ها هم مجسمه ای از پروین ساخته شده تا حضور اون در این خانه قدیمی و دلباز بیشتر حس شود.

خانه مشروطه تبریزجایی برای دوستداران تاریخ!

یکی از معروف ترین خانه های تاریخی تبریز خانه مشروطه است. اگر به تاریخ ایران علاقه‌مندید و دوست دارید با یکی از مراکز فعال مشروطه‌خواهی در ایران آشنا شوید، خانه مشروطه تبریز مناسب شماست. این خانه همان مرکزی است که در زمان انقلاب مشروطه بزرگان این نهضت تصمیمات مهمشان را اینجا می‌گرفتند. 

گذشته از حیاط زیبا و عمارت تاریخی این خانه که از لحاظ معماری ارزش وقت گذاشتن و تماشا دارد، در ایام قدیم دو تن از بزرگان و نامداران سیاسی ایران یعنی ستارخان و باقر خان از درگاه این خانه عبور می‌کردند و ساعت‌های زیادی از وقتشان را در اتاق‌های این خانه می‌گذراندند. بنای خانه مشروطه از دوران قاجار به یادگار مانده و نمایانگر معماری خاص و زیبای همان زمان است. خانه‌ای دوطبقه با گچ‌بری و طاق‌بری‌های معروف قاجاری و پنجره‌های منبت‌کاری شده و مشبک که در هنگام ظهر نور رنگی را کف اتاق‌ها پهن می‌کند. اگر پیش از این به کاشان سفر کرده باشید احتمالاً این خانه شما را به یاد خانه بروجردی‌ها و یا خانه طباطبایی کاشان می‌اندازد.

برای اولین بار بنا خانه مشروطه تبریز را به سفارش حاج مهدی کوزکانی که از تجار دوره قاجار بود ساختند. حالا بیش از 100 سال از ساخت این خانه می‌گذرد. این بنا به عنوان یکی از معروف ترین جاهای دیدنی تبریز روزهای تلخ و شیرین زیادی را به خود دیده و روایتگر رویدادهای تاریخی مهمی است؛ اما مهم‌ترین چیزی که در مورد این خانه مطرح می‌شود همان است که حالا باعث شده خانه حاج مهدی کوزکانی را با نام خانه مشروطه بشناسند. درست با اوج‌گیری نهضت مشروطه در تبریز صاحب این بنا یعنی حاج مهدی تصمیم می‌گیرد خانه‌اش را در اختیار مشروطه‌خواهان این شهر قرار دهد. پس از اینکه محمدعلی شاه مجلس را به توپ بست این خانه دیگر تبدیل شد به پایگاهی برای جلسات مهم و تصمیم‌گیری‌ها، حالا با وسایلی که در این خانه به‌جامانده اتاق‌ها را به شکل و شمایل همان زمان بازسازی کرده‌اند تا وقتی داخل خانه قدم می‌زنید حال و هوای آن روزهای مهم برایتان تداعی شود.

موزه زنده سفال تبریز یا خانه تاریخی علوی؟!

یکی دیگر از معروف ترین خانه های تاریخی تبریز موزه سفال این شهر است که در حال حاضر در محل یکی از تاریخی‌ترین خانه های تبریز افتتاح شده است. سفالگری در تبریز یک هنر اصیل و قدیمی است و سفال بومی تبریز حکم تحفه و سوغات این شهر را برای گردشگران دارد. از این جهت هنر سفالگری در تبریز از رونق خوبی برخوردار است. موزه سفال تبریز سعی کرده تا با راه‌اندازی بخش‌های مختلفی در زمینه سفال، ارائه‌دهنده خدمات موردنیاز این رشته اصیل و همچنین پاسخگو نیاز علاقه‌مندان به سفالگری باشد. بخش‌های این موزه شامل یک حوض‌خانه، نمایشگاه دائمی آثار سفالی، فروشگاه دائمی، بخش آموزش سفالگری و یک بخش مختص به ارائه مراحل مختلف كار سفالگری با خاك سفید به روش بومی تبریز است.

برای دیدن یکی از معروف ترین جاهای دیدنی تبریز باید راهی خیابان شمس، کوچه صرفلار و خانه علوی تبریز شوید. در خیابان شمس تبریزی خانه‌ای به جا مانده از دوران قاجار و پهلوی قرار دارد؛ که اولین مالکش خانواده صرافلار و آخرین مالک آن خانواده علوی بوده است. به همین دلیل به هردوی این نام‌ها شهرت دارد... خانه علوی یک خانه دوطبقه است که معماری شبیه به اکثر بناهای تاریخی ایرانی دارد. با همان سبک و سیاقی که از معماری اصیل ایرانی سراغ دارید.

وقتی داخل کوچه می‌شوید، پلاک سفالی خانه علوی از دور هم خودنمایی می‌کند. ورودی بنا و نمای آن شامل دو ایوان گچ‌بری شده بسیار زیبا و دیدنی است و بعد از این دو دیوار اولین چیزی که با ورود به محل موزه سفال تبریز نظرتان را به خود جلب می‌کند، حوض فیروزه‌ی خانه علوی است که درست در وسط حیاط قرارگرفته است. این حوض با دو باغچه‌ی اطرافش دقیقاً در تمام خانه‌های تاریخی این شهر به چشم می‌خورد و انگار خاص خانه‌های تاریخی تبریز است. زیرزمین این خانه حالا به یک کارگاه سفال در تبریز تبدیل‌شده است؛ که می‌توانید بعد از دیدن موزه کمی در آن محیط سفال‌گری کنید. طبقات بالایی خانه هم که طبیعتاً باید به در اختیار موزه و نمایشگاه سفال باشند. البته بخش کوچکی از ساختمان خانه علوی هم به فروشگاه سفال اختصاص پیداکرده است.

موزه قاجار یا خانه‌ی امیرنظام تبریز

درست است که این بنای تاریخی را با عنوان موزه قاجار تبریز می‌شناسند اما اینجا عمارت شخصی فردی به نام حسن‌علی گروسی مقلب به امیر نظام گروسی است که در سال 1385 پس از یک دوره مرمت به عنوان موزه قاجار تبریز معرفی شد. اما امیرنظام گروسی که بود؟ حسن علی گروسی از کردهای شهر بیجار و یکی از سیاستمداران و نویسندگان دوره‌ قاجار بود. امیرنظام در زمان حکومت قاجار عناوین مختلفی داشت؛ او برای مدتی به عنوان وزیر فوائد عامه‌ ناصرالدین شاه شناخته می‌شد و بعدها به‌سمت‌های مختلفی مانند وزیر مختار در انگلیس و سفیر ایران در فرانسه و عثمانی رسید. گذشته از این عناوین امیرنظام گروسی خدمات شایسته بسیار زیادی به مملکت عطا کرد! او بانی ورود دستگاه ضرب سکه به ایران بود و در تاسیس مدرسه‌ مظفریه و رشدیه مشارکت داشت.

با توجه به اطلاعات موجود در ویکی پدیا خانه امیرنظام گروسی که در دوره ناصرالدین شاه قاجار توسط وی ساخته شده‌است در سال ۱۳۷۰ توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شد با شماره ۱۷۴۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این عمارت پس از انجام یک دوره مرمت و بازسازی با حفظ ویژگی‌های معماری و شاخص‌های سنتی به عنوان موزه قاجار مورد استفاده قرار گرفت.

اگر به آثار تاریخی علاقمندید در ایت موزه می‌توانید علاوه بر لذت بردن از ویژگی‌های معماری بنا از تماشای آثار تاریخی دوره قاجار و ماقبل آن در تالارهای مجزا لذت ببرید. تالار سکه، تالار بافته، تالار چینی، تالار آبگینه، تالار فلزات، تالار موسیقی، تالار خاتم، تالار سنگ، تالار اسلحه، تالار رجال و فرامین، تالار معماری و شهرسازی و تالار قفل فانوس از بخش‌های مختلف موزه قاجار تبریز هستند. علاوه بر این فروشگاه صنایع دستی این مجموعه هم در نوع خود کامل و بی‌نقص است.

خانه سلماسی تبریز

خانه سلماسی، یک خانه دوطبقه تاریخی و به‌جای مانده از اواسط دوران قاجار است. طبقه زیرزمین در ضلع شمالی خانه که توسط پله‌ای به هشتی ورودی نیز متصل است، حوض‌خانه نامیده می‌شود. طبقه همکف دارای ایوان‌های اصلی و جانبی در اضلاع شمالی، شرقی و غربی با پنجره‌های ارسی است. جالب است بدانید که بنا دارای تذهیب‌های بسیار زیبا در کمد اتاق‌ها و شومینه‌ها و گچ‌بری در سقف است.

مصالح به‌کاررفته در ساخت بنای این خانه سنگ و ساروج در پی‌ها است. مصالح به‌کاررفته در دیواره‌های زیرزمین ترکیبی از سنگ و آجر و دیواره‌های همکف خشتی با روکش آجر است. خانه تاریخی سلماسی در سال 1376 در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این اثر به تنهایی یک جاذبه توریستی بسیار ارزشمند در تبریز است که نباید از دیدنش غافل شد.

پس از فوت آقای سلماسی در سال 1374 سازمان میراث فرهنگی این خانه‌ی تاریخی را خرید و پس از چند مرحله بازسازی در نهایت در سال 1381 این خانه به عنوان نخستین موزه‌ سنجش ایران فعالیت خود را آغاز کرد.

بنای خانه سلماسی به عنوان موزه از شش تالار در بخش شمالی و شرقی و از یک بخش در قسمت غربی ساختمان خانه سلماسی تشکیل‌شده است. تالار اول در زیرزمین موزه به معرفی ابزارآلات سنجش وزن تعلق دارد. دومین تالار در بخش همکف ساختمان به معرفی ابزارآلات سنجش زمان اختصاص‌یافته است و تالار سوم حاوی تلسکوپ و تابلوهای علمی است. در سه تالار دیگر هم می‌توانید ساعت‌هایی با قدمت 100 الی 400 سال ببینید؛ بخش غربی موزه هم به عنوان محلی برای نمایش ابزارآلات زمین‌شناسی و هواشناسی در نظر گرفته‌شده است. حتی اگر به موزه گردی هم علاقه‌مند نیستید؛ پیشنهاد می‌کنیم برای دیدن بنا و معماری خانه تاریخی سلماسی حتماً در سفر به تبریز از این بنا دیدن کنید.

خانه استاد شهریار نگین انگشتری در میان خانه های تاریخی تبریز

دیدن منازل شخصی قدیمی و مرور داستان زندگی‌شان برای ما لذت‌بخش است خصوصاً اگر آن خانه متعلق به فردی محبوب و مشهور باشد. در این صورت است که لذت تماشای وسایل به‌جامانده از زندگی او و مواجه‌شدن با حس و حال خانه و کاشانه‌اش دوچندان می‌شود. شهریار بزرگ هم از این قضیه مستثنا نیست؛ شاعر بزرگی که گاهی با شعرهایش در جمع هم‌خوانی کردیم و گاهی با خواندنشان در خلوت خود آرام شدیم.

متأسفانه این خانه‌ها آن‌قدر مطرح نیستند که همه شانس بازدید از آن‌ها را در سفرشان داشته باشند. کمتر کسی از وجود این خانه‌ها در دل شهر باخبرند. شاید بارها مسافر تبریز شده باشید اما در گوشه ذهنتان هم به این فکر نکنید که می‌شود در این سفر میهمان خانه‌ی شهریار بود! حالا ما در این مطلب از میهمان شو می‌خواهیم از شما برای بازدید از خانه و موزه استاد شهریار در تبریز دعوت کنیم. به طور کلی در سفر تبریز نباید از محله‌های قدیمی غافل شد. اکثر خانه‌های تاریخی و ارزشمند این شهر در محله‌های قدمی مثل مقصودیه و سرخاب قرار دارد. بد نیست یک روز از سفرتان را به گشت‌وگذار در این محله اختصاص دهید و از قدم زدن در خانه‌های تاریخی شهر لذت ببرید.

استاد شهریار در سال 1347 خانه تبریز را خرید یعنی ایشان 20 سال پایانی عمرش را صاحب این خانه بود و در اتاق‌های این خانه شعر می‌سرود. حالا از او که به عنوان یکی از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی یاد می‌شود برای ما تنها آثار ارزشمند، خانه و وسایل شخصی‌اش به یادگار مانده است. این خانه در حال حاضر موزه‌ای است برای به نمایش گذاشتن بخش‌هایی از زندگی این شاعر عزیز و بزرگ که در سال 1367 توسط شهرداری تبریز خریداری شد و در سال 1386 توسط سازمان میراث فرهنگی به ثبت آثار ملی ایران رسید.

در این خانه می‌توانید لوازم زندگی، وسایل شخصی، کتاب‌ها، سه‌تار و دست خط استاد شهریار را ببینید و برای لحظاتی احساس کنید که میهمان شاعر محبوبتان هستید.

در سفر به تبریز کجا اقامت کنیم؟

یکی دو روز کفاف بازدید از جاذبه‌های گردشگری تبریز را نمی‌دهد. پس هر زمان قصد کردید به تبریز سفر کنید، چهار پنج روزی را برای گشت‌وگذار در این شهر در نظر بگیرید؛ اما بعد از برنامه‌ریزی برای سفر یکی از مهم‌ترین بخش‌ها اقامت و تأمین هزینه‌های آن است.

در تبریز برای اقامت به مشکلی برنمی‌خورید. این شهر پر از انواع هتل‌های لوکس و مهمان‌پذیر با قیمت مناسب است. اگر هزینه‌های بالا برایتان اهمیتی ندارد به سراغ هتل‌های 4 و 5 ستاره بروید. هتل پارس ائل گلی، هتل بین‌المللی تبریز و هتل گسترش سه نمونه از بهترین هتل‌های تبریز هستند؛ اما اگر نمی‌خواهید هزینه‌ی زیادی برای اقامت بپردازید بهتر است به‌جای اقامت در هتل به اجاره آپارتمان مبله در تبریز اکتفا کنید. برای اجاره چنین مواردی می‌توانید به سراغ سایت‌های رزرو آنلاین بروید. ما در سایت میهمان شو بیش از بیست مورد خانه برای اجاره در این شهر با قیمت‌ متفاوت برای شما فراهم کرده‌ایم. برای اقامت در تبریز هنوز هم انتخاب‌های دیگری دارید، برای یک سفر ارزان به تبریز می‌توانید به‌جای هتل و آپارتمان مبله به سراغ میهمان‌پذیرها و اجاره سوئیت ارزان در تبریز بروید؛ که هم تعدادشان در شهر تبریز کم نیست و هم ازنظر کیفیت و تمیزی قابل‌قبول هستند.

اگر تا به حال به تبریز سفرکرده‌اید و اطلاعات کامل‌تری در مورد خانه های تاریخی تبریز دارید خوشحال می‌شویم تجربه خودتان را برای ما در بخش کامنت‌ها بنویسید.